Zwyrodnienie stawów zwana chorobą zwyrodnieniową stawów lub artrozą to choroba atakująca chrząstki stawów. Artroza jest jednym z najczęściej występujących schorzeń wśród osób starszych i w średnim wieku. Zwyrodnienie stawów częściej występuje u kobiet. Artroza atakuje obszary najbardziej obciążone podczas codziennego życia i funkcjonowania, czyli stawy kręgosłupa, stawy kolanowe i stawy biodrowe. Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zwyrodnienia stawów wymienia się podeszły wiek, urazy związane z wypadkami i przeciążeniem stawów oraz zbyt duże obciążenie stawów wywołane otyłością. Powodem tej choroby jest również niewłaściwe obciążenie stawów spowodowane wadami postawy lub długoletnią pracą w nieprawidłowej pozycji. Za występowanie zwyrodnienia stawów mogą także odpowiadać czynniki genetyczne czy choroby metaboliczne oraz cukrzyca.
Pierwsze objawy zwyrodnienia stawów to trudności w tak zwanym „rozruszaniu” stawów po długim przebywaniu w jednej pozycji, napięcia mięśni lub ich sztywność oraz „strzelanie” stawów. Pierwszym symptomem artrozy jest ból stawów lub kręgosłupa. Ból ten może być miejscowy lub promieniujący, bowiem przy zwyrodnieniu stawów np. kręgosłupa ból może promieniować na miednicę i kończyny. Z czasem ból się nasila, pojawia się dodatkowo zesztywnienie stawów oraz ich znaczne zniekształcenie, tak zwane „powykręcanie”. Choroby tej nie można całkowicie wyleczyć. Można ją jedynie spowolnić i ograniczyć dolegliwości z nią związane. Leczenie zwyrodnienia stawów obejmuje farmakoterapię, fizykoterapię i fizjoterapię oraz leczenie chirurgiczne. Leczenie jest dość długotrwałe i wieloetapowe. Wstępem do leczenia jest rozpoznanie przyczyn procesów zwyrodnieniowych oraz przeprowadzenie korekty wad postawy a także zlikwidowanie otyłości.
Zwyrodnienie stawów jest chorobą nieuleczalną. Terapia ma na celu jej spowolnienie lub zatrzymanie oraz leczenie objawowe uwalniające od bólu. W trudniejszych przypadkach stosuje się zabiegi operacyjne oraz protezy stawów, natomiast w innych wdraża się tylko terapię farmakologiczną i odpowiednie ćwiczenia rehabilitacyjne. Rehabilitacja ma na celu częściowe przywrócenie sprawności danego stawu. Wszystko to zależy od indywidualnego przypadku, stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia. Jednakże najskuteczniejszą formą leczenia chorego stawu jest profilaktyka. Lepiej nie dopuszczać do rozwoju choroby niż ją później zwalczać. Zatem należy dołożyć wszelkich starań, aby utrzymywać prawidłową masę ciała oraz prowadzić zdrowy tryb życia. Zgodnie z przysłowiem: „dużo ćwiczenia, mało jedzenia” należy przeznaczać odpowiedni czas na codzienną gimnastykę, na ruch i ćwiczenia. Ale nie wolno też przeciążać stawów nadmiernym wysiłkiem lub nieprawidłową pozycją ciała.
W początkowym etapie zaawansowania choroby dobre wyniki daje fizykoterapia.
W fizykoterapii duże zastosowanie ma światłolecznictwo, krioterapia, ciepłolecznictwo i diatermia. Należy zachować odpowiednią aktywność oraz odciążenie stawów za pomocą lasek, kul, gorsetów i stabilizatorów stawów tj. ortez.
W cięższych przypadkach wskazane jest leczenie sanatoryjne lub szpitalne. Leczenie chirurgiczne obejmuje wszczepienie endoprotez stawowych. Wskazaniem do zabiegów operacyjnych jest silny, uporczywy ból oraz znaczne ograniczenie ruchliwości stawów.
W terapii farmakologicznej chorych stawów mają zastosowanie niesteroidowe
leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak:
Naproksen, Diklofenak, Ketoprofen lub
Metamizol oraz inne
leki przeciwbólowe. Ból kręgosłupa występuje w przypadku zmian zwyrodnieniowych spowodowanych zniekształceniem dysków międzykręgowych. Często jego umiejscowienie i nasilenie uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Może stanowić sygnał alarmowy informujący nas o konieczności poddania się szczegółowej diagnostyce i dalszemu leczeniu. Jeśli dolegliwości bólowe nie ustąpią po wprowadzeniu radykalnej zmiany stylu życia tj. zastosowaniu odpowiedniej diety i wykonywaniu systematycznych ćwiczeń a także przyjmowaniu leków przeciwbólowych, wówczas należy pilnie zgłosić się do lekarza. A.S.
